BOŞANMA DAVALARINDA ÇOCUĞUN VELAYETİ NASIL BELİRLENİYOR?

Türkiye’de boşanma davalarının en hassas noktası şüphesiz çocukların velayetidir. Mahkemeler için her zaman öncelik, “çocuğun üstün yararı”dır. Ancak bu süreçte tarafların talepleri, ekonomik koşullar, çocuğun yaşı ve psikolojik durumu gibi pek çok etken dikkate alınır.

VELAYETİN HUKUKİ DAYANAĞI

Türk Medeni Kanunu’na göre, boşanma halinde hâkim, velayeti hangi tarafa vermesi gerektiğine karar verir. Kanunda açıkça “çocuğun üstün yararı” ilkesi vurgulanır. Bu ilke, her somut olayda farklı sonuçlar doğurabilir.

Genellikle küçük yaştaki çocukların anne bakımına daha çok ihtiyaç duyduğu kabul edilir. Ancak bu durum tek başına belirleyici değildir. Eğer annenin çocuğa bakamayacak durumda olduğu, şiddet uyguladığı veya psikolojik olarak uygun olmadığı tespit edilirse velayet babaya da verilebilir.

AVUKATA SOR: “VELAYETİ ETKİLEYEN EN ÖNEMLİ KRİTERLER NELER?”

Konu hakkında görüştüğümüz bir boşanma avukatı, mahkemelerin kararlarında ön plana çıkan kriterleri şöyle sıraladı:

• Çocuğun yaşı ve ihtiyaçları,
• Anne ve babanın ekonomik ve sosyal koşulları,
• Ebeveynlerin çocukla kurduğu duygusal bağ,
• Şiddet, alkol veya bağımlılık öyküsü olup olmadığı,
• Çocuğun düzeninin bozulup bozulmayacağı.

Avukat, özellikle son yıllarda pedagog ve psikolog raporlarının davalarda belirleyici olduğunu vurguluyor. Mahkeme, çocuğun hangi ortamda daha sağlıklı büyüyeceğine dair uzman görüşüne başvurabiliyor.

ORTAK VELAYET TARTIŞMALARI

Türkiye’de ortak velayet açıkça kanunda düzenlenmemiş olsa da, Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi kararlarıyla tarafların anlaşması halinde uygulanmaya başlandı. Özellikle anlaşmalı boşanmalarda ebeveynlerin “ortak velayet” talebi kabul edilebiliyor.

Bu durumda anne ve baba, çocuğun eğitim, sağlık ve sosyal hayatı konusunda birlikte karar alıyor. Ancak çekişmeli davalarda ortak velayet nadiren uygulanıyor.

ÇOCUĞUN GÖRÜŞ HAKKI

12 yaşını doldurmuş çocukların görüşleri mahkemelerce dikkate alınıyor. Daha küçük yaşta olsa bile, hâkim çocuğu dinleyebilir. Ancak çocuğun ifadesi tek başına belirleyici değil; sadece diğer delillerle birlikte değerlendirilir.

Uzmanlar, çocukların ebeveynlerden birini seçmeye zorlanmasının psikolojik olarak yıkıcı olabileceğini belirtiyor. Bu nedenle mahkemeler, çocuğun beyanlarını pedagojik bir ortamda, uzman eşliğinde almayı tercih ediyor.

VELAYETİ KAYBEDEN EBEVEYNİN HAKLARI

Velayet hakkı kendisine verilmeyen ebeveyn tamamen dışlanmış sayılmaz. Kanun, diğer ebeveyne kişisel ilişki kurma hakkı tanır. Bu, halk arasında “çocukla görüş günü” olarak bilinir. Mahkeme, belirli gün ve saatlerde çocuğun diğer ebeveyniyle vakit geçirmesini düzenler.

Eskiden icra yoluyla çocuk teslimi yapılıyordu ve bu durum çocuklar açısından travmatik sonuçlar doğuruyordu. Yeni düzenleme ile çocuk teslim merkezleri kuruldu. Artık uzmanlar eşliğinde çocuk, güvenli bir ortamda bir ebeveynden diğerine teslim ediliyor.

YARGITAY’IN EMSAL KARARLARI

• Annenin şiddet uyguladığı tespit edilince velayet babaya verildi.
• Çocuğun eğitimiyle ilgilenmeyen babanın velayet talebi reddedildi.
• Anne ve babanın anlaşmalı boşanmasında ortak velayete onay verildi.

Bu kararlar, mahkemelerin her somut olayda çocuğun menfaatine göre farklı çözümler üretebildiğini gösteriyor.

Boşanma davalarında velayet, tarafların en çok mücadele ettiği konulardan biridir. Ancak unutulmamalıdır ki velayet bir “hak” değil, çocuğun korunması için verilen bir “sorumluluk”tur.

Bu nedenle tarafların önceliği, kişisel çıkarları değil çocuğun mutluluğu ve sağlıklı gelişimi olmalıdır. Hukuki süreçte doğru adımlar atmak ve hak kaybına uğramamak için uzman bir boşanma avukatından destek almak büyük önem taşır.